Die Hs. enthält eine Fülle von Rezepten chemischer, physikalischer, medizinischer, überhaupt naturwissenschaftlicher Art, auch mancherlei Zauberstücke usw. und ist daher auch volkskundlich überaus wertvoll. Hier nur eine Auswahl. Anf. Bl. 4r (rot:) „De auro potabili (schw.:) Wye wol etliche ander weg gevunden hauen zo resoluieren dat gold myt aqua fort(is): etliche durch gedistilierten essich: etlich durch gedistulierten mynschen vrin. van dem ich hye nyt halden dan als cleyn van der quinta essencia des wyns yn dem dat gold etwas geresoluiret ys geworden. wan dat aqua fortis vnd etliche ander materialia mer schedelich dem mynschen syn dan nutzlich“. - Bl. 25v: „ad soporandum aues“, Bl. 26r: „Ad impinguandum anserem vel caponem... Ad capiendum aues... Vt animal appareat mortuum sine nocumento“, Bl. 26v: „Separa aquam a vino... fac annulum per se saltare... fac aquam ardentem“, Bl. 29v: „(Aqua dealbatina) ... Dyt wasser heylet plackede hoeffder... vnd dy groisse rose vnd dat wylde fuyr dyt wasser myt oly vnd kalmey gemenget gelacht vp den wolff dat verdriuet den des dages zweymal dar vp gelacht", Bl. 36av: „Vt barba uel pili ardeant sine nocumento", Bl. 41v: „Vt cani crines nigri fiant", Bl. 46r: „Vt homines appareant sine capitibus", Bl. 46v: „ad capiendum columbas", Bl. 47r: „Vt crines de nocte videantur ardere", Bl. 48v: „pro coitu", Bl. 71r: „Ad fatigationem in via... Ad albificandum frontem equi in vna nocte", Bl. 71v: „De furtu: Si tibi aliquid furatum fuerit antequam trox (!) subsequitur lege istos psalmos. Judica me domine. dixit iniustus noli emulari. et postea dic Qui celorum contines thronos et abissos intueris" (Dan. 3,55), Bl. 72r: „Vt fons frigidus sit calidus et bulliens", Bl. 79v: „Vt gallus non cantet... Vt fiat glacies per artificium", Bl. 98v: „Vt ignis accendatur a pluma nec a pluma extinguatur..., fac ymaginem ardentem in aqua", Bl. 110v: „Ad prouocandum libidinem... Ad scribendum litteras invisibiles", Bl. 111r: „Vt lumen ardeat in aqua... Vt lignum uel pannum in igne non conburatur", Bl. 111v: „Contra lumbricos", Bl. 112r: „Contra libidinem", Bl. 119r: „Contra morsum canis rabidi", Bl. 119v: „Ad interficiendum mures. muscas. pulices. formicas. scorpiones et omnia alia repetilia", Bl. 120v: „Experimentum an mulier sit corrupta (schw.:) Mulier bibens suarii lapacij si non est virgo minget Si bibatur(!) arthimesiam Si mulier suffumigatur lapacio si est corrupta minget... Pro bona memoria", Bl. 131r: „Vt ignis exeat de ouo", Bl. 154r: „De fleubothomia", Bl. 156v: „Ad congregandum pisces... Vt petrosilium crescat in x. parte horis"(!), Bl. 157r: „Ad inverincandum picturas in pergameno factas... Vt panis non ardeat... Vt prunas ardentes manu teneas sine lesione", Bl. 158v: „Hye volget na dat gulden preseruatiff vur dy pestilentz vnd vur ander febres", Bl. 159r: „als man sich verpraesst hait off quade spyse gessen", Bl. 162r: „Aqua philosophorum: hyr begynnet sich dat boech dat myn herre sent Gallus yn der wylder woestenyen beschrift van dem engell pantraton. der da wil dat groisse oeuel leren genesen. so dat er den mynschen nymmer niet en moge schaden van wat naturen er sy als wer sach dat der mynsch dy krenckte. C. yair gedragen hette er solde genesen bynnen xl. dagen", Bl. 165r—171v: „Quinta essencia ist dat vunffte wesen welichs ist dat subtilist", Bl. 173r—176r: „Rosen wasser zu destiliren", Bl. 183v—184v: „De sompno", Bl. 185r: „Ad faciendum sculpturam in lapide sine metallo", Bl. 200v: „Vt vestes alicujus ardentes appareant". — Schl. der Hs. Bl. 203r: „Aqua verbene. Dat wasser heylet dy hoefft swere... vnd heylet den brant der van wasser geschiet ys off van fuyr vnd stillet bloet Aqua ad vulnera tibiarum aut coxarum in qua debet tenta madefyeri ea vulnera imponere. quia corrodit malam carnem Receptum genciane punctate cantarree recentis distilla cum bono vino duabus vicibus valet optime". |
Die Hs. stammt aus dem St. Martinskloster in Köln laut Vermerk auf dem Vorsatzblatt: „E 12 / Codex Monasterii s. Martini / Coloniae tractans / De auro potabili idiomate teutonico / et variis remediis et arcanis. Papier, nur die gewöhnlichen Spuren der Benutzung, sonst gut erhalten. Der Kursive etwas ähnelnde got. Bücherschrift zu Anf. des 16. Jhs von einer Hand. 204 Bll. alter Zählung (heute nicht mehr nicht korrekt) . Sie beginnt mit 4, so dass mindestens 3 Bll. fehlen. Zwischen Bl. 6 und 7 ist das Bl. nicht mitgezählt (= Bl. 6a), ebenso zwischen Bl. 22 und 23 (= 23a), ferner zwischen Bl. 33 und 34, 36 und 37, 37 und 38, 99 und 100, so dass also insgesamt 210 Bll. zu zählen wären. Kustoden noch vereinzelt zu sehen, sonst durch das Beschneiden der Bll. verschwunden. Zahlreiche unbeschriebene Bll., die wohl für Nachträge bestimmt waren (alphabetisch angeordnet). Blattgröße 20,7 x 14 cm, Schriftspiegel 18 x 12 cm. Einspaltig, rund 34 Zeilen. Initialen der Abschnitte rot, desgl. die §§-Zeichen und die Ueberschriften. Einband neu. Sprache ripuarisch und lateinisch. |